لغت نامه فن یاد:

واژه فن مخفف كلمه"فناوري" و واژه "ياد" مخفف عبارت" يادگيري كاوش محور" مي باشد. بر اين اساس تركيب " فن ياد" مخفف عنوان«شركت تعاوني دانش بنيان توسعه فناوري هاي يادگيري كاوش محور » مي باشد.

تئوری دست ورزی:

ملقمه ایست از دانش، نگرش و مهارت، که از نظریات مونته سوری،پیاژه تا گاردنر گلچین شده است، و نتایج آن برای اولین بار،با توصیف چند دست سازه آموزشی، نظیرموشک آبی در مقاله ای با عنوان: «بازی، آزمایش» تالیف گردیده است. که مقاله مذکوردر سال 1377 در اولین همایش علوم تجربی استان اصفهان ارائه، برگزیده ودربخش نمایشگاهی همایش به عنوان اثری منحصر بفرد شناخته شده است. ازآن پس، دستاورد های ناشی از این تئوری در همایش های کشوری و بین المللی راه یافته است که اسناد مرتبط به آن ضمن شناسایی، در کانال های@pishdas و @copidas در حال بارگذاری است.

براساس تئوری دست ورزی، انسان از بدو کودکی این شایستگی را دارد که دنیا را با دست و دهان خود بشناسد، او می تواند مهارت کار با انگشتان دست را در طول دوران رشد، درخود ارتقا بخشد، و بدینواسطه در انجام هر کاری ، خود را در تعامل مطلوب با طبیعت، مغز و نگرش های درونی اش ببیند، به عبارتی او می تواند با محوریت مهارت سرپنجه های خود؛ سایر مهارت هایش را دائما ارزیابی، اصلاح و تقویت نماید. بر اساس این تئوری مهارت سرپنجگی از مهارت های پایه برای رشد سایر مهارت های عملی، فنی، فکری و خلاقیتی محسوب می شود.که بدون توجه به آن نمی توان در زمینه های مختلف علمی، پژوهشی و کار آفرینی رشد قابل توجهی داشت.

تعریف دست ورزی:

به توانمندی دانش آموز در بهره گیری فکورانه از سرپنجه های خود واستفاده بهینه از امکانات پیرامونی و ابزار ساده برای رویارویی با چالش های موقعیت آفرین، وحل آنها در قالب فعالیت های ساخت و ساز محور، دست ورزی می گویند.

مهارت سرپنجگی:

مهارت های عملی چگونگی استفاده از انگشتان دست در انجام فعالیت های متنوع در زمینه های مختلف زندگی، مثل مهارت کار با انگشتان دست در بازی های خانه سازی وشطرنج ، در امور قلاب بافی، تایپ کردن، نواختن تارهای صوتی، نمایش تئاتر انگشتی، حرکت نقش آفرین سایه ها ،آچارکشی، قیچی کردن، اریگامی با کاغذ، قالی بافی، نقاشی روی بوم، تشخیص جنس انواع پارچه، تعمیر کردن قطعات خانگی و نظایر آن است.

رویکرد دست ورزی:

رویکردی است ابزارمحور ومنطبق با اصول درس پژوهی، نظریه ساختن گرایی ، روش های یادگیری اکتشافی و یادگیری معکوس که به توانمندی دانش آموزان در بهره گیری ازمهارت های سرپنجگي جهت پیاده سازی ایده ها وطرح هاي ذهني از طریق تولید وسایل یادگیری (دست سازه های کاوش محور) با استفاده از امكانات محیطی بستگی دارد.

امکانات محیطی:

به کلیه وسایل موجوددرمحیط زندگی اطلاق می شودکه از سه ویژگی بارز ذیل برخوردار باشند:

ساده باشند:وسایل ساده به کلیه قطعات به کار رفته در دستگاه های مختلف خانگی که از طرح ساده ای برخوردارند اطلاق می شود

در دسترس باشند:به کلیه وسایل ساده ای اطلاق می شود که به وفور در منطقه جغرافیای زندگی وجود دارند

قابل بازیافت باشند:به کلیه وسایل ساده در دسترسی اطلاق می شود که در سبد مصرفی خانواده ها وجود دارد.

دست ورزه:

مجموعه قطعات مناسب وآماده شده برای دست ورزی با وسایل محیطی جهت ساخت دست سازه های کاوش محور به منظور ایجاد و مشاهده پدیده های شگفت انگیز علوم تجربی وکشف اصول و قوانین علمی از طریق بررسی چیستی و چگونگی ایجاد پدیده های مذکور در گروه های دانش آموزی

دست سازه کاوش محور:

وسایلی است دست ساز که دانش آموزان مسلط برمهارت های دست ورزی می توانند با استفاده از امکانات محیطی یا دست ورزه ها آن ها را بسازند و در جهت یادگیری اکتشافی در گروه های خود بکار گیرند.

چرخه تولید وسایل یادگیری دست ساز:

چرخه دست ورزی:

دست ورزی فرآیندی است ساخت وساز محور،مبتنی براستفاده ازامکانات محیطی برای روبرو شدن دانش آموزان با پدیده های طبیعی از طریق دست سازه ها و تدبر در چیستی و چگونگی ایجاد پدیده ها

 1-    اولین جزء چرخه دست ورزی، امکانات محیطی یا دست ورزه ها هستند که به عنوان داده های خام یا ورودی محسوب می شوند

2-    دومین جزء چرخه دست ورزی، پروژه های مبتنی بر دست ورزی است که برای ساخت و کاربرد دست سازه های کاوش محور کتب درسی استفاده می شود، و به عنوان جزء اصلی این چرخه یا (Process) محسوب می شود.

3-    سومین جزء چرخه دست ورزی، دست سازه های کاوش محور یا همان وسایل یادگیری اکتشافی حاصل دست ورزی دانش آموزان از دست ورزه محیطی است که در این چرخه به عنوان عملکرد.( Output) محسوب می شوند

بُرد دست ورزی:

• صدور14سند اختراع برای دستاورد های تئوری دست ورزی
• کسب رتبه در همایش های منطقه ای و کشوری برای مقالات دست ورزی
• کسب سه اعتبار پژوهشی از بنیاد ملی نخبگان در مورد دستاورد های دست ورزی
• انتشاراخبار دست ورزی درمجلات رشد، روزنامه هاوجراید رسمی کشور
• ثبت و توصیف تئوری دست ورزی در صندوق حمایت از پژوهشگران کشور
• ارائه برنامه درشبکه های صدا وسیمای جمهوری اسلامی ایران در مورد دست ورزی
• اقتباس استیو اسپنگلرکانادایی و بنیاد علمی LA-M-P و...از تئوری دست ورزی
• همسویی کتاب درسی علوم دوره های ابتدایی و دوره اول متوسطه با تئوری دست ورزی
• ارائه سه مقاله دست ورزی به دبیرخانه کنفرانس بین المللی نوآوری های آموزشی یونسکو

پروژه های جامع درسی :

فعالیتهایی هستند منظم و ساخت و ساز محور برای ایجاد موقعیت های دست اول، حقیقی، واقعی،پدیده نما، جذاب، شگفت انگیز،قابل کنترل، ایده زا، لذتبخش،و زندگی محور در راستای اجرای آسان، مهیج و کاوش محور آزمایش های علوم تجربی با استفاده از وسایل در دسترس در کلاس های درس که در تاریخ 30/08/1388 با عنوان ایده پژوهشی شماره 2605 و شماره 2650 درصندوق پژوهشگران کشور به نام جناب آقای سید مرتضی جدی آرانی ثبت و ضبط شده است.

یادگیری مبتنی بر دست ورزی: روشی است تلفیقی منطبق با اصول نظریه ساختن گرایی،کثرت هوش، یادگیری اکتشافی، درس پژوهی و یادگیری معکوس برای اجرایی شدن پروژه های جامع درسی، در جهت ساخت دست سازه های کاوش محور با استفاده از امکانات محیطی به منظور رویارویی با پدیده های طبیعی وتدبر در چیستی و چگونگی ایجاد آنها.

گستره دست ورزی:

رویکرد دست ورزی فعالیت های عملی ارائه شده در کلیه حوزه های دانشی علوم تجربی، نظیر زیست، فیزیک، زمین،شیمی و نجوم را پوشش می دهد.از طرفی یادگیری مبتنی بر روش دست ورزی کلیه دروس فعالیت محور و مبتنی بر پروژه نظیر کتاب درسی علوم تجربی، کار و فنآوری، ریاضی و نظایر آن را پوشش می دهد.

وسایل یادگیری:

ترکیبی است مقابل ترکیب وسایل آموزشی، این وسایل دانش آموز محور هستند و بر توان دانش آموزان استوار اند، این وسایل به گونه ای طراحی شده اند که موجبات اجرایی شدن فعالیت های عملی در کلیه گروه های یادگیری مستقر در کلاس درس را فراهم سازند. دامنه تنوع این وسایل گسترده است و وسایل ذیل را در بر می گیرد، وسایل آزمایشگاهی، وسایل کارگاهی، وسایل و ابزار الات مورد استفاده در آموزش دروس فعالیت محور ونظایر آن،این وسایل معمولا به دو صورت دست ورزه و دست سازه موجودیت دارد؛ که توصیه می شود معلم در بخش تمهیدات قبل از شروع تدریس برای ایجاد انگیزه از دست سازه مربوط به یک درس یا فعالیت استفاده کند تا دانش آموزان با هیجان آماده ورود به چالش شوند و در ادامه، به هر گروه یادگیری یک دست ورزه مربوط به آن فعالیت را بدهد، تا آنها بتوانند با هم دیگر در خارج از مدرسه وسیله مورد نظر را ساخته و به کلاس بیاورند؛ آنگاه در کلاس مطابق روش معلم از آن استفاده نمایند.

پیشینه دست ورزی:

پیشینه و سوابق رسمی دست ورزی در کشور معطوف است به موارد ذیل :

- اولین مکاتبات رسمی در زمینه دست سازه های آموزشی معلم مبتکر جناب آقای سید مرتضی جدی آرانی طی نامه شماره 5862/306/د ، مورخ 31/04/1377 از سوی اداره کل آموزش و پرورش استان اصفهان مبنی بر تایید ابتکارات ایشان.

- تدوین مقاله ای با عنوان»بازی، آزمایش« توسط جناب آقای جدی سید مرتضی جدی شامل توصیفات مربوط به 10 وسیله دست ساز در خصوص چگونگی طراحی وساخت وسایل آموزشی دست ساز بازی نمای مهارت پرور که طی نامه شماره 1156/ت/ت به تاریخ 10/08/1377 به دبیرخانه اولین همایش علوم تجربی در در مدارس ابتدایی اصفهان واصل شد ودر تاریخ 25 و 26 فروردین ماه 1378 به عنوان کاری منحصر به فرد در بخش نمایشگاهی همایش مذکور ارائه و مورد استقبال پور شور مهمانان داخلی و خارجی واقع شد.

-مصاحبه جامع با عنوان دست ساخته های آموزشی با سید مرتضی جدی عضو گروه درسی آموزش ابتدایی شهرستان آران و بیدگل که در خصوص طراحی و ساخت وسایل آموزشی با استفاده از دور ریختنی ها در 8 صفحه ادامه یافته است( مجله تکنولوژی آموزشی از صفحه 18 به بعد ، بهمن 1380) ضمنا در این گفت وگو به دو مثال با عنوان موشک آزمایش و موشک آبی استناد شده است.

- و ده ها مقاله و پژوهش های دیگر در زمینه دست ورزی که در همایش های ملی و بین المللی ارائه شده و اسناد آن به مرور در کانال پیشینه دست ورزی به آدرس @pishdasبه اشتراک عموم گذاشته می شود.

 ویژگی های فعالیت توانمند ساز:

فعالیتی است مبتنی بر استاندار های دست ورزی قابل اجرا، ایمن، حقیقی،واقعی، پدیده نما، شگفت انگیز، لذت بخش، چالش زا، ساخت و ساز محور، قابل کنترل، ودر جهت یادگیری اکتشافی مفاهیم علوم تجربی